Dùng một bộ sách giáo khoa trên toàn quốc ngay từ năm học tới

Sáng 16/9, Bộ Chính trị, Ban Bí thư tổ chức Hội nghị toàn quốc (trực tiếp kết hợp trực tuyến) quán triệt, triển khai thực hiện 4 nghị quyết quan trọng của Bộ Chính trị.

Trình bày những nội dung trọng tâm, cốt lõi trong Nghị quyết số 71 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh Nghị quyết được xây dựng và ban hành chỉ trong vòng 4 tháng, mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng, mang tầm chiến lược để thực hiện đột phá chiến lược phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, nằm trong tổng thể sự đột phá của các lĩnh vực để đưa đất nước ta thực sự “cất cánh”.

Thực tiễn biến đổi nhanh nhưng quản lý Nhà nước còn lạc hậu

Thủ tướng khẳng định Đảng và Nhà nước luôn dành sự quan tâm đặc biệt, coi giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, đồng thời khái quát nhiều kết quả quan trọng đã đạt được trong lĩnh vực giáo dục.

Dù vậy, Thủ tướng thẳng thắn chỉ ra nhiều tồn tại, hạn chế như đầu tư cho giáo dục đào tạo chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới và phát triển; mức tăng chi ngân sách Nhà nước cho giáo dục, đào tạo nhiều năm thấp hơn mức tăng trưởng GDP cả nước; tiếp cận giáo dục còn chênh lệch đáng kể giữa các vùng miền, nhóm đối tượng…

Chỉ ra nhiều nguyên nhân, Thủ tướng cho biết trong đó có phần do thể chế, chính sách về giáo dục và đào tạo chậm đổi mới, chưa đồng bộ; ưu đãi đầu tư cho giáo dục chưa đủ hấp dẫn để thu hút các nguồn lực xã hội.

“Ví dụ như trước đây tự chủ đại học nhưng lại thu tiền đất như thu với doanh nghiệp nên chính sách triển khai không hiệu quả, dẫn đến trì trệ”, Thủ tướng dẫn chứng.

Bên cạnh đó, Thủ tướng cho rằng quản lý Nhà nước về giáo dục và đào tạo chưa thực sự hiệu quả, phù hợp với thực tế, chưa thông suốt. “Yêu cầu đặt ra và thực tiễn diễn biến nhanh hơn nhưng quản lý Nhà nước còn lạc hậu”, Thủ tướng nói.

Đặc biệt, theo người đứng đầu Chính phủ, tâm lý trọng danh vị trong xã hội còn nặng nề, chính sách sử dụng cán bộ còn coi trọng bằng cấp hơn thực lực, dẫn đến tình trạng chạy theo bằng cấp, chức danh…

Nêu nhiều thay đổi sâu sắc trong bối cảnh quốc tế và trong nước, Thủ tướng nhấn mạnh sự cần thiết trong việc đưa ra những chủ trương, quyết sách mạnh mẽ hơn để khai thông điểm nghẽn, tạo đột phá phát triển, chấn hưng nền giáo dục nước nhà.

"Phải đào tạo công dân toàn cầu"

Về nội dung trọng tâm của Nghị quyết 71, Thủ tướng nhấn mạnh quan điểm chỉ đạo “giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là yếu tố quan trọng nhất quyết định tương lai dân tộc”.

Cùng với đó, Thủ tướng lưu ý “chuyển đổi mạnh mẽ tư duy từ đào tạo kiến thức sang đào tạo toàn diện”; bảo đảm “học đi đôi với hành”, “lý thuyết gắn liền với thực tiễn”, “nhà trường gắn liền với xã hội”.

Về nhiệm vụ, giải pháp đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, Thủ tướng cho biết nghị quyết xác định 08 nhóm nhiệm vụ, giải pháp, gồm 5 nhóm chung và 3 nhóm riêng cho các bậc học.

Một là nâng cao nhận thức, đổi mới tư duy và hành động, xác định quyết tâm chính trị mạnh mẽ để đột phá phát triển giáo dục đào tạo.

Hai là đổi mới mạnh mẽ thể chế, tạo cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội cho phát triển giáo dục đào tạo.

Ba là tăng cường giáo dục toàn diện đức, trí, thể, mỹ, hình thành hệ giá trị con người Việt Nam thời đại mới.

Bốn là chuyển đổi số toàn diện, phổ cập và ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số, trí tuệ nhân tạo trong giáo dục và đào tạo.

Năm là tập trung xây dựng đội ngũ nhà giáo, cơ sở vật chất trường lớp đạt chuẩn, nâng cao chất lượng giáo dục mầm non và phổ thông; tăng cường việc dạy và học ngoại ngữ, từng bước đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học. “Phải đào tạo công dân toàn cầu, phải biết ngoại ngữ có tính phổ biến và một số ngôn ngữ khác”, Thủ tướng nhấn mạnh.

Sáu là cải cách, hiện đại hóa giáo dục nghề nghiệp, tạo đột phá phát triển nguồn nhân lực có kỹ năng nghề cao.

Bảy là hiện đại hóa và nâng tầm giáo dục đại học, tạo đột phá phát triển nhân lực trình độ cao và nhân tài để dẫn dắt nghiên cứu, đổi mới sáng tạo.

Tám là đẩy mạnh hợp tác, hội nhập quốc tế sâu rộng về giáo dục đào tạo.

Tính toán để năm 2030 miễn phí sách giáo khoa cho tất cả học sinh

Điểm mới được Thủ tướng nhấn mạnh chính là việc đột phá về thể chế, chính sách; đột phá về quản lý, quản trị, điển hình là việc tăng cường vai trò lãnh đạo của tổ chức đảng, không tổ chức Hội đồng trường trong các trường công lập; thực hiện bí thư cấp ủy kiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục để tinh gọn bộ máy các cơ sở giáo dục, khắc phục tình trạng chồng chéo chức năng.

Một điểm mới khác, theo Thủ tướng, là đột phá về nguồn lực đầu tư, trong đó chi ngân sách Nhà nước bảo đảm các điều kiện giáo dục đạt chuẩn, phấn đấu cơ cấu chi đầu tư 5%; chi cho giáo dục đại học 3%; ưu tiên bố trí đất sạch, miễn, giảm tiền sử dụng đất, thuê đất, mở rộng tín dụng cho cơ sở giáo dục…

Cùng với đó là đột phá về phát triển đội ngũ nhà giáo, chuyên gia và nhân tài vì theo Thủ tướng, “muốn trò giỏi phải có thầy giỏi”.

Ngoài ra, Thủ tướng cũng thông tin về đột phá trong chính sách hỗ trợ người học; đột phá về tự chủ và phát huy năng lực sáng tạo của các cơ sở giáo dục, đào tạo; đột phá về năng lực ngoại ngữ, chuyển đổi số và ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong giáo dục…

Để triển khai Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị, Thủ tướng cho biết Chính phủ đã ban hành chương trình hành động và nêu rõ từng nhóm nhiệm vụ.

Với những nhiệm vụ cần triển khai ngay trong năm 2025, Thủ tướng nhấn mạnh sẽ tiếp tục hoàn thiện thể chế, chính sách; khẩn trương rà soát, đánh giá việc triển khai thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông để điều chỉnh phù hợp.

Trong đó, mục tiêu là bảo đảm cung cấp một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc, sử dụng ngay từ năm học 2026-2027; xây dựng lộ trình, tính toán chi phí để tới năm 2030 cung cấp miễn phí sách giáo khoa cho tất cả học sinh.

Cùng với đó, Chính phủ sẽ xây dựng lộ trình và triển khai ngay các chủ trương về chế độ lương, phụ cấp cho nhà giáo, cán bộ quản lý, nhân viên ngành giáo dục.

Thủ tướng cũng nhấn mạnh chủ trương không tổ chức hội đồng trường trong các cơ sở giáo dục công lập (trừ các trường công lập có thỏa thuận quốc tế); thực hiện bí thư cấp ủy kiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục…

Kết thúc phần trình bày, Thủ tướng dẫn lại tư tưởng chiến lược của Chủ tịch Hồ Chí Minh để nhấn mạnh tầm quan trọng của giáo dục, đó là “Con người chính là yếu tố quan trọng nhất, quyết định sự thành bại của quốc gia. Đầu tư cho con người chính là đầu tư cho sự phát triển”.