Theo Tiến sỹ, luật sư Đặng Văn Cường – Trưởng Văn phòng luật sư Chính Pháp, hai tội danh mà cựu Chủ tịch TP Hà Nội Chu Ngọc Anh và cựu Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thanh Long bị khởi tố được quy định tại Điều 219 và Điều 356 Bộ luật Hình sự (BLHS) năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017.
Ngày 7/6, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đã ra quyết định bổ sung Quyết định khởi tố vụ án, bắt tạm giam ông Chu Ngọc Anh, ông Nguyễn Thanh Long và ông Phạm Công Tạc, đều liên quan đến vụ Việt Á.
Như đã đưa, ông Chu Ngọc Anh bị khởi tố, tạm giam với cáo buộc có sai phạm về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, liên quan vụ án Việt Á. Lệnh khởi tố, tạm giam cựu chủ tịch Hà Nội về tội “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí” theo Điều 219 BLHS được Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an (C03) thực thi ngày 7/6.
Tương tự, ông Phạm Công Tạc, nguyên Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ đã phạm vào tội “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí”, quy định tại Khoản 3, Điều 219 BLHS năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017.
Luật sư Đăng Văn Cường cho biết: “Hành vi của tội phạm này thể hiện qua việc sử dụng tài sản Nhà nước không đúng mục đích, tiêu chuẩn, định mức, chế độ và không hiệu quả, lãng phí; không thực hiện bảo dưỡng, sửa chữa, bảo vệ tài sản Nhà nước theo quy định; không báo cáo tình hình quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước được giao theo quy định của pháp luật”.
Để truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người vi phạm, cơ quan tiến hành tố tụng cần xác định rõ hành vi của người đó đã vi phạm quy định cụ thể nào của Luật quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước. Tài sản được giao quản lý là tài sản nào, việc quản lý theo tiêu chuẩn chế độ định mức nào, hành vi phạm tội được thực hiện như thế nào, gây thiệt hại ra sao là những yếu tố quan trọng để xác định tội danh, làm cơ sở để quyết định mức hình phạt.
Điều 219: Tội vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí
Khoản 1 là cấu thành cơ bản quy định việc xử lý hình sự đối với người được giao quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước mà vi phạm chế độ quản lý, sử dụng tài sản, gây thất thoát, lãng phí từ 100.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng hoặc dưới 100.000.000 đồng nhưng đã bị xử lý kỷ luật hoặc xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm.
Khoản 2 quy định về cấu thành định khung tăng nặng với các tình tiết định khung: “Vì vụ lợi”, “Có tổ chức”, “Dùng thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt, “Gây thất thoát, lãng phí từ 300.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng”.
Khoản 3 quy định về cấu thành định khung tăng nặng với tình tiết “gây thất thoát, lãng phí 1.000.000.000 đồng trở lên”
Khoản 4 quy định về hình phạt bổ sung.
“Về hình phạt: Khoản 1 quy định hình phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 1 năm đến 5 năm; khoản 2 quy định hình phạt tù từ 3 năm đến 12 năm, khoản 3 quy định hình phạt tù từ 10 năm đến 20 năm, khoản 4 quy định hình phạt bổ sung là ‘cấm đảm nhiệm chức vụ hoặc làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản’. Tội ‘Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ’ là một trong những tội danh thuộc nhóm tội phạm về tham nhũng và chức vụ, hình phạt tù tới 15 năm”, luật sư Đặng Văn Cường cho biết.
Đối với tội danh mà ông Nguyễn Thanh Long bị khởi tố là một trong những tội danh thuộc nhóm tội phạm về tham nhũng và chức vụ, hình phạt được giới luật sư nhận định là rất nghiêm khắc.
Theo thông tin từ cơ quan Công an, cựu Bộ trưởng Y tế, ông Nguyễn Thanh Long, bị cáo buộc “lợi dụng chức vụ, quyền hạn làm trái các quy định của pháp luật trong việc cấp số đăng ký lưu hành, hiệp thương giá và kiểm tra giá hiệp thương Kit xét nghiệm COVID-19”. Hành vi này gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng tài sản Nhà nước, đã phạm vào tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”, quy định tại Khoản 3, Điều 356 BLHS năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017.
Theo đó, tội danh này áp dụng với người có chức vụ quyền hạn, vì vụ lợi hoặc vì động cơ cá nhân khác mà làm trái công vụ gây thiệt hại đến tài sản của nhà nước từ 10.000.000 đồng trở lên hoặc gây thiệt hại đến lợi ích của nhà nước, của tổ chức, của cá nhân thì sẽ bị phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 1 năm đến 5 năm. Khoản 3 quy định “Phạm tội gây thiệt hại về tài sản 1.000.000.000 đồng trở lên, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 15 năm”.
Điều 356. Tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ
1. Người nào vì vụ lợi hoặc động cơ cá nhân khác mà lợi dụng chức vụ, quyền hạn làm trái công vụ gây thiệt hại về tài sản từ 10.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng hoặc gây thiệt hại khác đến lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm: Có tổ chức; Phạm tội 02 lần trở lên; Gây thiệt hại về tài sản từ 200.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng.
3. Phạm tội gây thiệt hại về tài sản 1.000.000.000 đồng trở lên, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 15 năm.
4. Người phạm tội còn bị cấm đảm nhiệm chức vụ nhất định từ 01 năm đến 05 năm, có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng.
Theo luật sư Đặng Văn Cường, quy định của pháp luật nêu rõ việc lợi dụng thiên tai, dịch bệnh để phạm tội là những tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự. Bởi vậy khi kết án, tòa án sẽ cân nhắc đến tính chất, mức độ của hành vi phạm tội, nhân thân người phạm tội và các tình tiết tăng nặng, tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự để có mức hình phạt phù hợp đủ để răn đe, giáo dục đối với các bị cáo, đồng thời để phòng ngừa chung cho xã hội.
“Trong trường hợp có căn cứ cho thấy bị can đã nhận tiền, tài sản từ Công ty Việt Á, Cơ quan điều tra cần làm rõ nhận tiền tài sản này có sự thỏa thuận để thực hiện công việc theo yêu cầu của người đưa tiền hay không? Trường hợp nhận tiền để thực hiện công việc theo yêu cầu của người đưa tiền thì đây là hành vi nhận hối lộ, hành vi này sẽ bị xử lý hình sự theo quy định tại điều 354 BLHS. Trường hợp số tiền nhận hối lộ từ 1 tỷ đồng trở lên, hình phạt sẽ ở khung cao nhất là phạt tù 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình…”, luật sư Đặng Văn Cường kiến nghị.
Năm 2020, khi COVID-19 bùng phát, Bộ Khoa học và Công nghệ, Học viện Quân Y nghiên cứu kit xét nghiệm với sự tham gia của Công ty Việt Á ngay từ những ngày đầu để kịp chuyển giao công nghệ, đưa vào sản xuất, phục vụ phòng chống dịch. Tuy nhiên, C03 xác định, Tổng Giám đốc Việt Á Phan Quốc Việt đã lợi dụng tính cấp bách của dịch bệnh để rao bán kit test cho các tỉnh, thành, nhằm thu lợi bất chính.
Tháng 12/2021, vụ án nâng khống giá tại Việt Á được điều tra. 6 tháng qua, Sở Y tế, CDC và bệnh viện của 16 tỉnh, thành đã bị cơ quan điều tra cáo buộc có liên quan sai phạm này. Trong doanh thu khoảng 4.000 tỷ đồng, Việt Á chi “hoa hồng” lót tay cho các đơn vị, cá nhân gần 800 tỷ đồng.
